Bugünün Sorunlarına, Geleceğin Çözümleri...
Soru & Cevap Kariyer +90 212 325 25 01

Finansal Hesap Bilgilerinin Otomatik Değişimi: Çember Daralıyor

Finansal hesap bilgilerinin otomatik değişimi konusu son zamanlarda ülkemizde çokça konuşulan ve tartışılan konulardan birisi haline gelmiştir. Özellikle yurt dışında yaşamakta olan ve Türkiye’de banka hesabı bulunan vatandaşlarımızı yakından ilgilendiriyor olması nedeniyle konuyu soru ve cevaplar ışığında özetlemenin yararlı olacağını düşündük.

 

Bu soru ve cevapları hazırlarken OECD’nin konuya ilişkin yayınlamış olduğu belgelerin yanı sıra ağırlıklı olarak Gelir İdaresi Başkanlığımızın Ağustos ayından yayınlamış olduğu “Finansal Hesap Bilgilerinin Vergi Konularında Karşılıklı Olarak Otomatik Değişimi Standardı Bilgilendirme Rehberinden” istifade ettik. Konu hakkında daha detaylı açıklama arayanlara GİB rehberinden yararlanmalarını öneriyoruz.

 

1) Finansal Hesap Bilgilerinin Otomatik Değişimi Nedir? 

 

Finansal hesap bilgilerinin otomatik değişimi; kişilerin, yerleşik (mukimi) olduğu ülke dışındaki ülkelerde bulunan finansal hesap bilgilerinin, yerleşik (mukim) olunan ülkeye, diğer ülke vergi idarelerince, her yıl, vergisel amaçlarla kullanılmak üzere, mütekabiliyet esasında (karşılıklı) ve otomatik olarak elektronik ortamda gönderilmesidir. 

 

Türkiye, anlaşmaya taraf diğer ülke yerleşiklerinin (mukimlerinin) kapsama giren hesap bilgilerini o ülkelere gönderecek ve o ülkelerden de Türkiye’de yerleşiklerin (Türkiye mukimlerinin) kapsama giren hesap bilgilerini alacaktır. Bu kapsamda bugüne kadar otomatik bilgi değişimi yapılan Norveç ve Letonya’dan hem kapsama giren bilgiler alınmış, hem de bilgi gönderilmiştir.

 

2) Finansal Hesap Bilgilerinin Otomatik Değişiminin Amacı Nedir?

 

Küreselleşme ve sınır ötesi sermaye hareketlerinde süregelen serbestinin bir sonucu olarak bugün artık offshore banka hesaplarında hatırı sayılır miktarda para bulunmakta ve bunların bir kısmı hesap sahiplerinin vergisel açıdan mukim oldukları ülkelerde vergilenmesi gereken gelirleri içermektedir. Ancak, bu paralar hesap sahiplerinin mukim oldukları ülkelerin vergi otoritelerinin bilgisi dışında kaldığından vergilenememektedir. Finansal hesap bilgilerinin otomatik değişimi bu hesaplara ilişkin bilgilerin, hesap sahiplerinin mukim oldukları ülkelerin vergi otoritelerine otomatik olarak yıllık bazda bildirilmesine dayanan bir sistemdir. Bu yolla offshore banka hesaplarının sağladığı gizlilikten istifade edilerek vergi kaçırılmasının önüne geçilmesi amaçlanmaktadır.

 

3) Finansal Hesap Bilgilerinin Otomatik Değişiminin Arka Planı Nedir?

 

Hatırlanacağı üzere, OECD, G20 ve AB’nin uluslararası ölçekte vergi kayıp ve kaçağı ile mücadele çalışmaları sonucunda, Vergi Konularında Karşılıklı İdari Yardımlaşma Sözleşmesi hazırlanmıştır. Bu sözleşme, AB üyesi ülkelerin yanı sıra, İsviçre, Norveç, Brezilya, Hindistan gibi ülkelerin de dahil olduğu bugün itibarıyla 136 ülke tarafından imzalanmıştır. Türkiye söz konusu bu sözleşmeyi 2011 yılında imzalamıştır. Bu tarihten 6 yıl sonra, uygulamayı düzenleyen ve bugün itibarıyla 107 ülkenin taraf olduğu “Finansal Hesap Bilgilerinin Otomatik Değişimine İlişkin Çok Taraflı Yetkili Makam Anlaşmasını” da 21.04.2017 tarihinde imzalamış ve bu Anlaşma 31.12.2019 tarihinde onaylanmıştır. 

 

Bu anlaşmaya göre, imzacı ülkeler, karşılıklılık temelinde, ilgili ülkelerin mukimlerine ait finansal hesap bilgilerini, finansal kuruluşlardan toplayıp ayrı bir talep gerekmeksizin (otomatik olarak) her yıl ilgili ülkeyle paylaşacaktır. 

 

Türkiye’de otomatik bilgi değişimi için bilgileri toplamaya ve paylaşmaya yetkili makam, Gelir İdaresi Başkanlığıdır. 

 

4) Kimlerin Bilgileri Değişime Konu Edilecek?

 

Otomatik bilgi değişimi kapsamında Anlaşmaya taraf olan ülkelerde mukim kişilerin yanısıra, bu ülkede mukim kişilerin kontrol ettikleri Türkiye’de yerleşik bazı kurumların (faiz, temettü gibi pasif gelir elde eden ya da bu amaçla varlık tutan finansal kurumlar dışındaki kurumlar) bilgileri paylaşılacaktır.

 

5) Mukimlik Nasıl Belirlenecek?

 

Mukimlikten kasıt kişilerin vergi mevzuatı açısından mukim oldukları yani tam mükellef olarak vergi tabi bulundukları ülkedir. Bir kişi vergisel açıdan birden fazla ülkede mukim durumda ise, yani çifte mukimlik durumu söz konusu ise bu durum iki ülke arasındaki çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmasının ilgili maddesine göre çözümlenecek ve kişinin hangi ülkede mukim kabul edileceği belirlenecektir.

 

6)  Çifte Vatandaşlığın Bilgi Değişimine Etkisi Nedir?

 

Bilgi değişiminde kriter, vatandaşlık değil vergisel açından mukimliktir. Dolayısıyla, çifte vatandaşlığın teknik olarak finansal hesap bilgilerinin otomatik değişimine etkisi bulunmamaktadır.

 

7) Hangi Hesap Bilgileri Değişime Konu Olacak?

 

Finansal kurumlar nezdindeki hesaplara ilişkin bilgilerin değişimi söz konusudur. Bu kapsamda; mevduat, saklama ve yatırım kuruluşları ile belirli sigorta şirketleri nezdindeki; 

 

Þ   Mevduat hesapları, 

Þ   Saklama hesapları, 

Þ   Ortaklık ve borç ilişkisi menfaati, 

Þ   Nakdi değer sigorta sözleşmeleri (Cash value insurance contracts), 

Þ   Düzenli ödeme sözleşmelerine 

 

ilişkin finansal bilgiler paylaşılacaktır. 

 

8) Değişime Tabi Tutulacak Bilgiler Neler?

 

Değişime tabi tutulacak bilgiler; 

 

Þ   İlgilinin adı ve soyadı, 

Þ   Adresi,

Þ   Yerleşik (mukim) olduğu ülke ve vergi kimlik numarası, 

Þ   Doğum yeri ve tarihi, 

Þ   Hesap numarası, hesap bakiyesi ya da değeri, 

Þ   Hesaba yıl içinde ödenen faiz, temettü gibi gelirlerin ya da hesapta tutulan varlıklardan elde edilen gelirlerin toplam brüt tutarı 

 

gibi bilgilerden oluşmaktadır. 

 

Hesap hareketlerinin detayı bu kapsamda finansal kuruluşlardan alınmayacak ve paylaşım konusu yapılmayacaktır. 

 

9) Gayrimenkul ve Taşıt Bilgileri de Otomatik Bilgi Değişimine Konu Edilecek Mi?

 

Otomatik bilgi değişimi finansal hesap bilgilerine yönelik olup kişilerin mukim oldukları ülke dışında sahip oldukları gayrimenkul ve taşıtlara ilişkin bilgiler otomatik bilgi değişimine konu edilmeyecektir.

 

10) Finansal Hesap Bilgilerinin Otomatik Değişimi Türkiye ile Hangi Ülkeler Arasında Başladı?

 

Finansal hesap bilgilerinin otomatik değişimi Türkiye ile ilk olarak Norveç ve Letonya arasında 2018 yılında başlamıştır. 

 

Türkiye açısından Norveç ve Letonya dışındaki ülkelerle ilk bilgi değişimi 2020 yılının Aralık ayı sonuna kadar yapılacak olup, ilgili ülkelerle 2019 yılına ilişkin finansal hesap bilgileri değişime konu edilecektir. Esasında, bir yıla ilişkin bilgiler ertesi yılın Eylül ayı sonuna kadar güvenli elektronik ağ üzerinden ülkeler arasında değişime konu edilmektedir. Ancak 2020 yılında yaşanmakta olan Covid-19 pandemisi nedeniyle bu süre bu yıl için Aralık ayı sonuna uzatılmıştır. 

 

2020 yılında Türkiye 52 ülkeye bilgi gönderecek ve 69 ülkeden bilgi alacaktır. Bu bilgiler yukarıda da belirtildiği gibi 2019 yılına ilişkin bilgilerdir.

 

Aslında Gelir İdaresinin yayınlamış olduğu rehberin ekindeki listede 2020 yılında bilgi verilecek 54 ülke, bilgi alınacak 71 ülke görülmektedir. Ancak bunlardan Singapur ve Slovakya, otomatik bilgi değişimine 2020 yılı verilerinin 2021 yılında paylaşımı ile başlayabileceklerini belirttiklerinden 2020 yılında Türkiye ile bilgi değişimine taraf olan ülkeler arasında yer alamayacaklardır.

 

2020 yılında bilgi gönderilecek 52 ülkenin listesi aşağıda yer almaktadır.

 

2020 YILINDA BİLGİ GÖNDERİLECEK ÜLKELER

Arjantin

Guernsey

Jersey

Norveç

Avustralya

Güney Afrika

Kanada

Pakistan

Azerbaycan

Hırvatistan

Kolombiya

Polonya

Brezilya

Hindistan

Kore

Portekiz

Cook Adaları

Hong Kong

Letonya

Rusya

Çekya

İngiltere

Lihtenştayn

San Marino

Çin

İrlanda

Litvanya

Seyşeller

Danimarka

İspanya

Lüksemburg

Slovenya

Endonezya

İsrail

Macaristan

Suudi Arabistan

Estonya

İsveç

Malezya

Şili

Faroe Adaları

İtalya

Malta

Uruguay

Finlandiya

İzlanda

Man Adaları

Yeni Zelanda

Grönland

Japonya

Meksika

Yunanistan

 

2020 yılı için Singapur ve Slovakya dışarıda bırakıldığında 69 ülkeden bilgi alınacaktır. Bu ülkelerin listesi aşağıdadır.

 

2020 YILINDA BİLGİ ALINACAK ÜLKELER

Arjantin

Grenada

Kolombiya

Polonya

Aruba

Grönland

Kore

Portekiz

Avustralya

Guernsey

Kosta Rika

Romanya

Azerbaycan

Güney Afrika

Letonya

Rusya

Bermuda

Hırvatistan

Lihtenştayn

St Vincent ve Grenadinler

Birleşik Arap Emirlikleri

Hindistan

Litvanya

San Marino

Brezilya

Hong Kong

Lübnan

Seyşeller

Bulgaristan

İngiliz Virjin Adaları

Lüksemburg

Slovenya

Cayman Adaları

İngiltere

Macaristan

Suudi Arabistan

Cook Adaları

İrlanda

Makao

Şili

Çekya

İspanya

Malezya

Turk ve Caicos Adalar

Çin

İsrail

Malta

Uruguay

Danimarka

İsveç

Man Adaları

Vanuatu

Endonezya

İtalya

Meksika

Yeni Zelanda

Estonya

İzlanda

Nauru

Yunanistan

Faroe Adaları

Japonya

Nijerya

 

Finlandiya

Jersey

Norveç

 

Gana

Kanada

Pakistan

 

 

Otomatik bilgi değişiminin zaman içerisinde anlaşmaya taraf olan tüm ülkeleri kapsayacak şekilde genişlemesi beklenmektedir.

 

11) 2020 Yılında Hangi Ülkelerle Bilgi Değişimi Olmayacak?

 

Yukarıda 52 ülkelik listede yer almayan ülkelerin mukimlerinin finansal hesap bilgileri 2020 yılında Türkiye tarafından otomatik bilgi değişimine konu edilmeyecektir. Bu ülkeler arasında vatandaşlarımızın yoğun yaşadıkları Almanya, Fransa, Belçika, Hollanda, Avusturya gibi ülkeler bulunmaktadır. Bu ülkelerle bilgi değişimi 2020 yılında başlamamış olmakla birlikte izleyen yıllarda bunların da kapsama alınması beklenmektedir. 

 

12) Bilgi Değişiminde Süreç Nasıl İşliyor?

 

Finansal kurumların, müşterilerinin vergisel açıdan mukim oldukları ülkeleri ve bunların kapsama giren hesaplarını belirlemeleri; bu finansal hesap bilgilerini faaliyet gösterdikleri ülkenin Gelir İdaresine bildirmeleri şeklinde işliyor. Gelir İdarelerinde toplanan bilgiler karşılıklı olarak değişime konu edilmektedir.

 

Daha somut ifade etmek gerekirse; Türkiye’de faaliyette bulunan finansal kurumlar, müşterilerinin vergisel açıdan hangi ülkede mukim olduklarını ve bunların kapsama giren hesaplarını tespit ederek finansal hesap bilgilerini belirlenmiş bir formatta Gelir İdaresi Başkanlığına bildirmektedir. Gelir İdaresi Başkanlığı da bu şekilde tüm finansal kurumlardan gelen bilgileri konsolide ederek ilgili ülkelere güvenli elektronik ağ üzerinden göndermektedir. Aynı şekilde, vergisel açıdan Türkiye’de mukim kişilerin, anlaşmaya taraf olan diğer ülkelerde bulunan finansal kurumlardaki hesap bilgileri de bizim Gelir İdaremizle paylaşılmaktadır.

 

Özetle ifade etmek gerekirse bankalar Gelir İdarelerine bildirim yapmakta, gelir idareleri de bu bildirimleri derleyerek otomatik olarak değişime konu etmektedir.

 

13) Kapsama Giren Hesaplar İçin Bir Limit Var mı?

 

1/7/2017 tarihinden sonra açılan hem bireysel hem de kurumsal hesaplar tutarı ne olursa olsun bildirime ve bilgi değişimine konu edilecektir.

 

1/7/2017 tarihinden önce açılan bireysel hesaplar için de aynı durum söz konusudur; herhangi bir limit yoktur. Ancak, 1/7/2017 tarihinden önce açılmış kurumlara ait hesaplarda hesap bakiyesinin 250.000 USD’yi geçmemesi halinde finansal kuruluşların bu hesabı Gelir İdaresi Başkanlığına bildirmeleri zorunlu değildir.

 

14) Müşterek Hesapların Bildirimi Nasıl Yapılır?

 

Müşterek olarak tutulan hesaplarda ortaklardan her biri hesap sahibi gibi değerlendirilmektedir. Müşterek hesaplarda hesap bakiyesinin tamamı bildirime konu edilmektedir. Hesap bakiyesinin ortak sayısına bölünmesi söz konusu değildir.

 

15) Finansal Hesap Bilgilerinin Otomatik Değişimi Mükellefler İçin Vergisel Riskler Yaratır mı?

 

Başta da ifade etmeye çalıştığımız gibi bilgi değişiminin temel amacı, mükelleflerin mukim oldukları ülke dışında bulunan banka hesaplarına ilişkin bilgilerin kavranarak vergi kaybının önüne geçilmesidir. 

 

Eğer mükellefler mukim oldukları ülkede vergisel ödevlerini yerine getirmişlerse kendileri açısından herhangi riskin bulunmadığı açıktır.

 

Ancak, yurt dışındaki finansal hesaplarında gelir elde ettikleri halde bu gelirleri mukim oldukları ülkelerde beyan etmeleri gerekirken beyan etmeyen ve vergi dışında bırakan mükelleflerin, değişime konu edilen bilgiler ışığında mukim oldukları ülkelerde beyana veya izaha davet edilmeleri veya vergi incelemesine alınmaları söz konusu olabilecektir.

 

Mukim olunan ülkede vergi ödenmesi gerektiği durumlarda (varsa) çifte vergilendirmeyi önleme anlaşması hükümlerinin de dikkate alınması gerektiği açıktır.

PAYLAŞ