Dernek ve vakıfların iktisadi işletmelerinin elde ettikleri karları, dernek veya vakfa aktarmalarının kar dağıtımı sayılıp sayılmayacağı ve dolayısıyla bu tutarların GVK'nun 94 üncü maddesi kapsamında stopaja tabi tutulup tutulmayacağı konusu öteden beri tartışmalıdır. İdarenin görüşü, öteden beri bunun kar dağıtımı olduğu ve bu şekilde vergilendirilmesi gerektiği yönündedir. Danıştay'ın bu konuda daha önce gerek mükellef lehine gerekse aleyhine kararları olduğu bilinmektedir.
Danıştay 4. Dairesinin güncel sayılabilecek 03.04.2019 tarih ve E: 2016/14002 K: 2019/2532 sayılı kararı mükellef lehine olup gerekçesinin özeti aşağıdaki gibidir.
"Vakıflar, Medeni Hukuk tüzel kişisi statüleri ve belli bir malın belirlenen bir amaca tahsisi şeklinde gelişen fonksiyonları gereği, genel olarak birer hayır kurumu niteliğindedirler. Bu yapılarından dolayı da bizatihi vakıf tüzel kişiliği olarak ticari bir faaliyetin içerisinde bulunmaları mümkün bulunmamaktadır. Bu gerekçeden ötürü, kanun koyucu vakıf tüzel kişisini kurumlar vergisi mükellefleri içine dahil etmemiştir. Bununla beraber, vakıflar, öngörülen gayelerini gerçekleştirebilmek için bir takım gelir kaynaklarına sahip olmaları gerektiği gerçeğinden hareketle, ticari bir faaliyetten de gelir elde ederek, elde edilecek bu gelirleri gayelerine kanalize etmek gibi bir yöntem içerisinde olabileceklerdir.
Kurumlar Vergisi Kanununun 1. maddesinde; vakıflara ait ''iktisadi işletmeler'' kurumlar vergisi mükellefi sayılmış ve vakıflara ait iktisadi işletmeler, vakıflara ait veya bağlı olup faaliyetleri devamlı bulunan ve Kanunun 2. maddesinin birinci ve ikinci fıkraları dışında kalan ticari, sınai ve zirai işletmeler ile benzer nitelikteki yabancı işletmeler, vakıfların iktisadi işletmeleri olarak açıklanmıştır. Buna göre, vakıflara tabi iktisadi işletmelerin; kazanç gayesi gütmemesi, tüzel kişiliğinin ve ayrı bir sermayesinin bulunmaması veya kendilerine ait iş yerlerinin olmaması hallerinin kurumlar vergisi kapsamına alınmalarına engel olmadığı anlaşılmaktadır.
Gelir Vergisi Kanununun 75/2. maddesinde; iştirak hisselerinden doğan kazançların menkul sermaye iradı olarak sayılmasına rağmen iştirak hissesinin tanımı yapılmamıştır. 49 No'lu KVK Genel Tebliğinde iştirak hissesi; anonim şirketlerin hisse senetleri, limited şirketlere ait iştirak payları, eshamlı komandit şirketlerin komanditer ortaklarına ait ortaklık payları ve iş ortaklıkları ile adi ortaklıklara ait ortaklık payları olarak tanımlanmıştır.
Görüleceği üzere, vakıflara ait iktisadi işletmeler ''iştirak hissesi'' olarak sayılmamıştır. İştirak kavramı Tekdüzen Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğinde ise; ''İştirakler; işletmenin, doğrudan veya dolaylı olarak diğer şirketlerin yönetimine ve ortaklık politikalarının belirlenmesine katılmak üzere edindiği hisse senetleri veya ortaklık paylarının izlendiği hesaptır.'' şeklinde tanımlanmıştır.
İştirak kazancı, bir kurumun başka bir kurumun sermayesine katılma payı karşılığında elde edilen kar payıdır. Dolayısıyla iştirak kazancı elde edilebilmesi için iki ayrı tüzel kişiliğin bulunması gerekmekte olup bir kurumun başka bir kuruma ortaklık, ortaklık payı ve hisse senedi sahibi olmak suretiyle iştirak etmesi icap etmektedir.
Şu halde, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 94. maddesine göre kar dağıtımından bahsedilebilmesi için; iki ayrı tüzel kişiliği haiz kurumun bulunması, tüzel kişiler arasında ''hisse senedi'' veya ''iştirak hissesi'' varlığına dayalı bir iştirak eden / iştirak edilen ilişkisinin mevcut olması gerekmektedir.
Olayda, davacı vakıf ile iktisadi işletmesinin ayrı tüzel kişilikleri bulunmamakla beraber iktisadi işletme, davacı vakıf tüzel kişiliği içerisinde yer alan bir oluşumdur. Bu bakımdan, aynı tüzel kişilik içerisinde iştirak ilişkisi olamayacağından iktisadi işletme tarafından vakfa aktarılan tutar kar payı sayılamayacağı gibi vakıf açısından da iştirak kazancı olarak değerlendirilemeyecektir."