31/12/2019 tarihinde 5. mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanan 2019-32/56 sayılı Tebliğ ile Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin 2018-32/48 sayılı Tebliğde düzenlenmiş olan ihracat bedellerinin yurda getirilmesi ve %80’inin bir bankaya satılması zorunluluğuna ilişkin uygulamada önemli değişiklikler yapılmıştı ve bu değişiklikler ilgili duyurumuzda paylaşılmıştı.
Bu değişikliklerden en önemlisi hiç kuşkusuz mal ihracatına ilişkin bedellerinin fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün içerisinde yurda getirilmesi zorunluluğunun kalıcı hale getirilmesi ve fakat bu bedellerin %80’inin bankaya satılarak DAB’a bağlanması zorunluluğunun kaldırılmasıdır. Bu yeni sistemde artık ihracat bedelleri DAB’a bağlanarak değil İhracat Bedeli Kabul Belgesi (İBKB) düzenlenerek kabul edilmekte ve kapatılmaktadır. (Ancak, ihracat bedellerinin takip edileceği sistem Hazine ve Maliye Bakanlığınca uygulamaya alınana kadar bankalarca kabul işlemlerinde her bir işlem itibarıyla İBKB veya DAB düzenlenebilecektir.)
16/1/2020 tarihinde Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının internet sitesinde yeni İhracat Genelgesi yayımlanmıştır. Yeni İhracat Genelgesi 2019-32/56 sayılı Tebliğ ile yapılan değişiklikleri yansıtmanın yanında yeni bir takım düzenlemeler getirmiştir. 16/1/2020 tarihli İhracat Genelgesi ile getirilen yeni uygulamalar aşağıda özetlenmiştir.
1) Lübnan’a yapılan ihracata ilişkin bedelin 180 gün içinde yurda getirilmesi zorunluluğu kaldırılmıştır. Bilindiği üzere İran ve Suriye’ye yapılan ihracat için ihracat bedellerinin fiili ihraç tarihinden başlayarak 180 gün içinde yurda getirilmesi zorunlu değildi. Bu ülkeler kambiyo takibi dışında idi. Bu ülkelere Lübnan da eklenmiştir.
2) İhracat bedellerinin bankacılık sitemiyle doğrudan ülkemize transferinin mümkün olmadığı Irak, Libya ve Afganistan’a yapılan ihracat işlemlerinde peşin döviz olarak getirilen bedellerin bankalarca kabulünün nasıl yapılacağı konusunda bir belirleme yapılmamıştı. Yeni Genelgenin 8/4-d maddesi ile bu durumda peşin döviz olarak getirilen bedellerde, ihracatçının yazılı beyanının yanı sıra işlemin niteliğine göre satış sözleşmesi ya da kesin satış faturası (veya proforma fatura) ibraz edilmek kaydıyla NBF aranmaksızın ihracat bedelinin bankalarca efektif olarak kabulünün yapılmasının mümkün olduğu belirtilmiştir.
3) İhracat bedelinin İBKB düzenlendikten sonra başka bir bankaya transfer edilmesi durumunda, bankalar arasındaki evrak akışı ve iletişimin ne şekilde olacağı düzenlenmiştir. Bu durumda İBKB düzenleyen banka tarafından kabulü yapılan tutarla ilgili olarak bedelin transfer edildiği bankaya yazılı bildirimde bulunulacak ve söz konusu tutarla ilgili olarak tekrar İBKB düzenlenmeyecektir. İhracat bedelinin birden fazla kez transferinin söz konusu olması durumunda her transferde transferi yapan banka tarafından transfer yapılan bankaya bedele ilişkin daha önce İBKB düzenlenip düzenlenmediğini belirten yazılı bildirimde bulunulacaktır.
4) İndirim ve mahsup işlemlerinde önemli değişiklikler yapılmıştır. İhracat Genelgesinin 21 inci maddesinde düzenlenen indirim ve mahsup işlemleri konusunda aşağıda detayı açıklanan önemli değişiklikler yapılmıştır.
a) İthalat bedellerinin ihracat bedelinden mahsup işlemlerinde kullanılabilmesi için ithalat konusu malların serbest dolaşıma giriş tarihi ile ihraç konusu malların fiili ihraç tarihi arasında azami 180 gün süre olması şartı getirilmiştir.
b) Eski Genelgeye göre mal ihraç ve ithalinde tarafların aynı kişiler olması ve ihraç bedellerinin yurda getirilme süresi içinde kalınması kaydıyla, ilgili GB’lerin bankalara ibrazı durumunda mal ihraç ve ithal bedellerinin bankalarca mahsubu mümkündü ve mahsup edilen tutarların yurda getirilmesi zorunlu değildi.
Yeni Genelge ile mal ihraç ve ithalinde tarafların aynı veya farklı kişiler olup olmadığına bakılmaksızın ihraç bedellerinin yurda getirilme süresi içinde kalınması kaydıyla, ilgili GB’lerin bankalara ibrazı durumunda mal ihraç ve ithal bedellerinin bankalarca mahsubu yapılabilecek ve mahsup edilen tutarın yurda getirilmesi gerekmeyecektir. Ancak, mahsup sonrası kalan tutar var ise bu tutarın fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün içerisinde yurda getirilmesi zorunludur.
c) Mahsuben ödemede kullanılacak döviz cinsi ile mahsuben ödenecek (transfer edilecek) gidere ilişkin döviz cinsinin farklı olması halinde mahsuben ödenecek azami tutarın mahsup tarihindeki Merkez Bankası çapraz kurları esas alınmak suretiyle tespit edileceği belirtilerek bir tereddüt ortadan kaldırılmıştır.
d) İhracatçılar tarafından yurt dışı iştiraklere yapılan ihracattan doğan alacağın yurda getirilmeksizin yurt dışı iştirakin sermayesine eklenmesine imkan tanınmıştır.
Yeni Genelgenin 21 inci maddesinin 12 numaralı fıkrasına göre ihracatçılar tarafından yurt dışındaki iştiraklerine gerçekleştirilen ihracata ilişkin bedellerin ihracatçının aynı iştirakine söz konusu ihracatın fiili ihraç tarihinden sonra sermaye olarak ilave edilecek tutar ile mahsubunda, ihracat bedellerinin yurda getirilme süresi içinde kalınması ve
•İthalatçının ihracatçının iştiraki olduğuna ilişkin ilgili ticaret sicil kayıtlarının,
•İthalatçının bahse konu ihracat bedellerinin sermayeye eklendiğine/ekleneceğine ilişkin sermaye artırım tutarını içeren yazılı beyanının,
•Sermaye artırımının henüz gerçekleştirilmemiş olması halinde ithalatçı firmanın yönetim kurulunun sermaye artırımı kararının,
•Sermaye artırımının gerçekleştirilmiş olması halinde ise sermaye artırımına ilişkin tescil belgesinin
ibraz edilmesi kaydıyla, ihracat bedelinin mahsup edilen kısmının yurda getirilmesi zorunlu değildir.
Mahsup sonrasında kalan tutar var ise bu tutarın fiili ihraç tarihinden itibaren 180 gün içinde yurda getirilmesi gerekmektedir. Mahsup işlemi gerçekleştirildiğinde, sermaye artırımı henüz gerçekleşmemiş ise sermaye artırımına ilişkin tescil belgesi yönetim kurulunun sermaye artırımı kararı tarihinden itibaren üç ay içinde mahsup işlemini gerçekleştiren bankaya ibraz edilecektir. Söz konusu tescil belgesinin bankaya ibraz edilmemesi halinde mahsup edilen tutar banka tarafından yurda getirilmeyen ihracat bedeli olarak değerlendirilecektir. Açık kalan ihracat hesabının süresi içinde kapatılmaması halinde, aracı banka tarafından Genelge’nin 29 uncu maddesinin birinci fıkrası kapsamında gerekli bildirimlerde bulunulacaktır.
5) 5.000 ABD Dolarına kadar olan ihracat için tanınmış olan istisna sınırlandırılmıştır.
Eski Genelge ile 5.000 ABD Doları veya karşılığı Türk Lirasını geçmeyen tutardaki ihracat işlemlerinde bedellerin tasarrufuna serbestlik tanınmıştı.
Yeni Genelge ile sadece Serbest Bölge İşlem Formu (SBİF) kapsamında gerçekleştirilen 5.000 ABD Doları veya karşılığı Türk Lirasını geçmeyen tutardaki ihracat işlemlerinde bedellerin tasarrufuna serbestlik tanınmıştır.
6) Uluslararası yaptırımlar çerçevesinde bankaların kabul etmediği ihracat bedellerine ilişkin İBKB düzenlememesi sebebiyle açık kalan ihracat hesaplarının ihtarname süresi içinde söz konusu hususun yer aldığı banka yazısının ibrazı üzerine ilgili Vergi Dairesi Başkanlığınca veya Vergi Dairesi Müdürlüğünce kapatılabilmesine imkan tanınmıştır.
7) Terkin limitleri ve terkinin uygulanma şekli konusunda 2019-32/56 sayılu Tebliğ ile yapılan değişiklik Genelgeye de derç edilmiştir. Yeni düzenlemeyle terkin yetkileri aşağıdaki şekilde belirlenmiştir.
Her bir gümrük beyannamesi itibarıyla;
a) 30.000 ABD doları veya eşitine kadar noksanlığı olan ihracat hesapları doğrudan bankalarca ödeme şekline ve toplam beyanname tutarına olan oranına bakılmaksızın,
b) 30.000 ABD dolarından yüksek olmakla birlikte 100.000 ABD doları veya eşitini aşmayan, beyanname veya formda yer alan bedelin %10’una kadar noksanlığı olan (sigorta bedellerinden kaynaklanan noksanlıklar dahil) ihracat hesapları doğrudan bankalarca veya 90 günlük ihtarname süresi içinde ilgili Vergi Dairesi Başkanlıkları/Müdürlüklerince ödeme şekline bakılmaksızın,
c) 200.000 ABD doları veya eşitini aşmamak üzere, Tebliğin 9 uncu maddesinde belirtilen mücbir sebep ve haklı durum halleri göz önünde bulundurulmak suretiyle beyanname veya formda yer alan bedelin % 10’una kadar açık hesaplar ilgili Vergi Dairesi Başkanlığınca veya Vergi Dairesi Müdürlüğünce,
terkin edilmek suretiyle kapatılacaktır.
Yukarıda (a) ve (b) sekmelerinde bankalar tarafından terkin edilmek suretiyle kapatılacağı belirtilen ihracat hesapları ilgili Vergi Dairesi Başkanlığı veya Müdürlüğüne bildirilmeksizin doğrudan bankalarca terkin edilecektir.
8) Açık ihracat hesabını süresinde ihbar etmeyen bankalara ceza uygulanacağı konusu açıklığa kavuşturulmuştur. Bilindiği üzere, 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun kapsamında idari para cezası kararı verme yetkisi Cumhuriyet savcısına verilmiştir. İhracat Genelgesinin 29/5 maddesine göre açık ihracat hesabı ihbarını, ilgili sürenin dolmasından itibaren 5 işgünü içinde ilgili Vergi Dairesi Başkanlığı veya Müdürlüğüne bildirmediği tespit edilen bankalar, söz konusu Vergi Dairesi Başkanlığı veya Müdürlüklerince 1567 sayılı Kanun uyarınca idari para cezası kesilmesi için ilgili Cumhuriyet Savcılıklarına bildirilecektir.
9) İBKB’nin düzenlenme esasları belirlenmiştir. Yeni Genelgeye göre bankalarca İBKB düzenlenirken;
a) Seri numarası satırına bankalarca verilecek sıra numarasının yazılması mümkündür.
b) İhracat bedelinin 13 üncü maddede sayılan yöntemlerle tahsil edilmesi halinde “Yurda Getiriliş Şekli” satırına bu husus belirtilmelidir.
c) Yurda getirilen bedelin başlığı altında yer alan “Tutarı-Para Birimi” satırına bedelin ABD doları karşılığı ilave olarak belirtilmelidir.
d) “Hesaba Geçiş Tarihi” satırına bedelin firma hesabına geçiş tarihi kaydedilecek olup ayrıca valör tarihinin ilave olarak belirtilmesi mümkündür.
16/1/2020 tarihli İhracat Genelgesinin tam metni aşağıda yer alan duyuru dosyamızda bulunmaktadır.