Şirket Çalışanlarına Araç Tahsisi ve Ücret Konusu: Bir Danıştay Kararı
Serbest Bölgeler ve Ar-ge Merkezlerinde Çalışanların Ücret Gelirlerinin Beyanı Konusunda Kafalar Karıştı
KDV İadesinde Gecikme Zammı Uygulamasının Hukuka Aykırılığı: Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu Kararı
Danıştay Düzeltme Beyannamelerine İhtirazi Kayıt Konulmasına İlişkin Anayasa Mahkemesi Kararını Dar Yorumluyor
Vergi İnceleme Raporunun veya Vergi Tekniği Raporunun Tebliğ Edilmemesi Tarhiyatı ve Cezayı Gerçekten Sakatlamaz mı?
Uluslararası Kurumlardan Kullanılan Kredilere İlişkin Kağıtların Damga Vergisi
Yurt Dışı Alacaklara Şüpheli Alacak Karşılığı Ayırmak İçin Yurt Dışında Dava Açmak Zorunda mıyız?
Arsa Payı Karşılığı İnşaat İşlerinin Vergilendirilmesinde Ne Değişti?
OECD Model Anlaşmasına Göre Gayrimaddi Hak Bedellerinin Vergilendirilmesi ve Türkiye Uygulaması
Vergiden Kaçış Yok: Tahsilatta Yardımlaşma Başlıyor
4 Seri No.lu ÇVÖ Anlaşmaları Tebliğinin Getirdikleri: Dar Mükelleflere Yapılan Serbest Meslek Ödemelerinin Vergilendirilmesi
YILLIK TRANSFER FİYATLANDIRMASI RAPORLARINIZI HAZIRLAMAYI İHMAL ETMEYİN
ADİ ORTAKLIKLAR
ANONİM ŞİRKETİN KENDİ PAYLARINI İKTİSAP ETMESİ
BAZI KANUN VE KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELERDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR 6637 SAYILI KANUN YAYIMLANDI
EĞİTİM TAZMİNATI GELİR VERGİSİNE TABİMİDİR
Son Zamanlarda Verilen Vergi Usul Kanunu İle ilgili Özelgeler
GİDER PUSULASININ KULLANIM ALANLARI VE TEVKİFAT UYGULAMASI
e-Arşiv Uygulaması Başlıyor
SAT-KİRALA-GERİ AL İŞLEMİNDE YÜKLENİLEN KDV DÜZELTİMİ
Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ
6552 SAYILI KANUNUN 73 ÜNCÜ MADDESİNE İLİŞKİN AÇIKLAMALAR
Kayıtlarda yer aldığı halde işletmede mevcut olmayan kasa mevcudu ve ortaklardan alacakların beyanının 6111 ve 6522 yasalara göre karşılaştırılması
6111 SAYILI YASANIN 11.MADDESİNİN 2.FIKRASINA GÖRE BEYAN EDİLEN TUTARLAR İLE İLGİLİ SONRADAN GÜNDEME GELEN SORUNLAR
Cumhurbaşkanı Adaylarına ve Siyasi Partilere Yapılacak Bağışlar
KAYITLARDA YER ALDIĞI HALDE İŞLETMEDE MEVCUT OLMAYAN KASA MEVCUDU VE ORTAKLARDAN ALACAKLARIN BEYANI
6111 Sayılı Yasa Kapsamında Kayıtlarda Yer Aldığı Halde İşletmede Bulunmayan Ortaklardan Alacakların Beyanı
Özel Okullar, Üniversiteler ve Yurtlarda “Kısmi Burs Uygulamasında” Önemli Düzenleme
Kısmi Bölünme
KİSMİ BÖLÜNME İŞLEMİNDE YANLIŞLAR DOĞRULAR
Kurum Yöneticilerinin Kar Payı Dağıtımı ve Bazı Konularla İlgili Bilmeleri Gereken Önemli Hususlar
Kurumların Özkaynak Kalemlerinin Tasfiye Sonu Vergisel Durumu
Pay Sahiplerinin Şirkete Borçlanma Yasağı
Özelgeler Işığında Enflasyon Düzeltmesi Sonucu Oluşan Sermaye Olumlu Farklarının Vergilendirilmesi
Geçici Vergi Uygulamaları
NUR EKESAN KONFERANS LARI
Limited ve Anonim Şirketlerin Ortaklarının ve Kanuni Temsilcilerinin 6183 Sayılı Kanun Kapsamındaki Sorumlulukları
Çalışan Temsilcilerinin İşveren Tarafından En Kısa Zamanda Görevlendirilmesi Gerekiyor
Kar Payı Avansı Dağıtımı Yapmış Kurumlarda Dönem Sonunda Oluşan Kar Veya Zarara Göre Yapılması Gerekenler
Ortaklarına Daha Fazla Kar Dağıtmak İsteyen Kurumların Bazı Yükümlülükleri Yerine Getirmek Kaydıyla Dağıtabilecekleri Bilançolarındaki Fonlar
E-Fatura Uygulaması Hakkında
Elektronik Defter Tutma ve Elektronik Fatura Uygulaması
Yurt Dışındaki Bazı Varlıkların Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Genel Tebliğ No:1
Yabancı Sermaye Olarak Yurt Dışından Getirilen Nakdi Sermaye İle İlgili Yeni Düzenleme
Limited Şirketin Anonim Şirkete Dönüşümü ve Örnek Uygulama
Vadeli Çeklerde Reeskont Uygulaması
Meclise Sevkedilen Torba Yasadakii Varlık Barışına İlişkin Düzenlemeler
Limited Şirketi Anonim Şirkete Dönüştürmenin Avantajları
LTD.ŞTİ. Şirketin A.Ş. Şirkete Dönüştürülmesinde Yapılıcak İşlemler
Limited Şirkette Pay Senedinin Menkul Kıymet Olup Olmadığı ve Değer Artışı Kazancı
2013 Yılı Birinci Geçici Vergi Döneminde Dikkat Edilmesi Gereken Konular
KVK-Kabul Edilmeyen İndirimler (finansman gideri kısıtlaması)
KVK-İstisnalar - Diğer indirimler (girişim sermayesi fonu)
Yeni Türk Ticaret Kanununa Göre Şirket Ana Sözleşmelerinin de Yapılması Gereken Değişiklikler
KVK-Zarar Mahsubu
Eski Kiracıların İşyeri ve Evlerden Gerekçesiz Çıkartılması ve Kira Artış Oranı
Yazar Kasa Fişlerinin Gider Yazılması ve KDV İndirimi
KVK- İndirimli Kurumlar Vergisi
KVK-Yurtdışı Mukimi Kişi ve Kurumlara Verilen Hizmetler
Şirketlerce Öğrencilere Verilen Burslar İle Eğitim Harcamaların Gider Yazılması ve KDV İndirimi
Yazar: Prof.Dr. Şükrü KIZILOT
I- GİRİŞ
Dükkan ve mağazalarda ve diğer işyerlerinde uzun süredir kiracı olanlar, ciddi bir sorunla karşı karşıyalar. Sadece onlar değil, oturdukları evde eski kiracı olanlar içinde bu durum geçerli
Çok kişi farkında değil, mal sahipleri “hiç bir gerekçe göstermeden” eski kiracılarını işyerlerinden veya evlerinden çıkartabilecekler!
10 yılı aşkın süredir, bir işyerinde veya evde kiracı olanları, mal sahipleri gerekçesiz olarak işyeri veya evden çıkartabilecek. 10 yılı doldurmayan ama 5 yılı aşan kiracılar da diğerlerinden “üç yıl sonra” çıkartılabilecek.
10 yılı dolduran kiracılar, herhangi bir gerekçe dahi gösterilmeden, 10 yılı izleyen yeni kira yılının bitiminden “üç ay önce” bildirimde bulunulmak suretiyle, işyeri ve evden çıkartılabilecekler(1).
Ancak, 10 yılını doldurmuş kira sözleşmeleri için fesih hakkı 1 Temmuz 2014 tarihinden sonra olacak.
10 yılını doldurmamış ancak 5 yılı geçmiş kira sözleşmelerinde ise, fesih haklarını yani kiracıyı çıkarma haklarını 1 Temmuz 2017 tarihinden sonra kullanabilecekler(2).
Görüldüğü gibi 10 yılı dolduran kiralamalarda, Borçlar Kanunu’nun yürürlüğe girdiği 1 Temmuz 2012 tarihinden başlayarak iki yıl sonra (yani 1 Temmuz 2014’ten itibaren), beş yılı dolduran kiralamalarda ise, beş yıl sonra (yani 1 Temmuz 2017’den itibaren) uygulanacak (6101 sayılı Kanun Geçici md. 2).
II- 2020’YE KADAR SERBEST ARTIŞ
A- İŞYERİ KİRA ARTIŞI
01.07.2012 tarihinden itibaren,“konut kiralamalarında”yenilenen kira dönemlerinde uygulanacak artış; bir önceki kira yılında üretici fiyat endeksindeki (ÜFE), artış oranını geçmeyecek şekilde belirleniyor (Yeni Borçlar Kanunu md. 344).
İşyeri kira artışlarında ise durum farklı.
ÜFE artış oranına göre belirlenen kira artışı, işyeri kiraları için 8 yıl süreyle yani 1 Temmuz 2020 tarihine kadar uygulanmayacak. İşyerlerinde, sözleşme serbestisi geçerli olacak (6217 sayılı Kanun Geçici md. 2).
Örneğin, kira artışı; ÜFE artış oranı +3 puan ya da doğrudan yüzde 10 veya 15 gibi belirlenebilecek.
Özellikle bu yıl yenilenecek işyeri kira sözleşmelerinde, “eski kiracılara” mal sahibinin “yüksek oranda kira artışı” yapması söz konusu olabilir.
Yeni Borçlar Kanunu’nun, “kiracının güvence vermesi (md. 342), kira bedelini kiracı aleyhine düzenleme yasağı (md. 344), kira ilişkisinin devri (md. 323)” gibi bazı maddeleri de 1 Temmuz 2020 tarihinden önce uygulanamayacak.
B- KONUT KİRA ARTIŞI
Yukarıda da belirttiğimiz gibi, Yeni Borçlar Kanunu’nun, “konut kira artışları” ile ilgili 344/1. maddesi aşağıdaki gibi.
“Tarafların yenilenen kira dönemlerinde uygulanacak kira bedeline ilişkin anlaşmaları, bir önceki kira yılında üretici fiyat endeksindeki artış oranını geçmemek koşuluyla geçerlidir. Bu kural, bir yıldan daha uzun süreli kira sözleşmelerinde de uygulanır.”
Burada yer alan “ÜFE’deki artış oranı” deyimi çok önemli.
Burada tanımlanan artış oranının;
1- Bir önceki yılın aynı ayına göredeğişim oranı mı?
2- 12 aylık ortalamalara göre değişim oranı mı?
Böyle olunca, tabloda da görüldüğü gibi “kiracı” açısından birincisi, “mal sahibi” yönünden de ikincisi daha avantajlı oluyor.
Ağırlıklı görüş, “12 aylık ortalamaya göre değişim oranı” olarak gözüküyor. Ancak böylesine önemli olan ve milyonlarca ev sahibi ve kiracıyı ilgilendiren bir konunun, hiç bir yoruma gerek kalmaksızın, yasa maddesinde “net olarak” belirtilmesi gerekirdi.
III- SONUÇ
Borçlar Kanunu’nun konut kira artış oranının nasıl belirleneceği ile ilgili maddesi yeniden düzenlenmeli. İşyeri kira artış oranı da mal sahibinin insafına ve 2020 yılına bırakılmadan “enflasyona göre” tanımlanmalı.
YILLIK ÜFE ORANLARI (%) |
||
Dönemi |
Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre Değişim |
12 Aylık Ortalama |
Mart 2013 |
2,30 |
4,23 |
Şubat 2013 |
1,84 |
4,72 |
Ocak 2013 |
1,88 |
5,33 |
Aralık 2012 |
2,45 |
6,09 |
Kasım 2012 |
3,60 |
6,98 |
Ekim 2012 |
2,57 |
7,80 |
Eylül 2012 |
4,03 |
8,65 |
Ağustos 2012 |
4,56 |
9,33 |
Temmuz 2012 |
6,13 |
9,88 |
Haziran 2012 |
6,44 |
10,24 |
Mayıs 2012 |
8,06 |
10,57 |
Nisan 2012 |
7,65 |
10,72 |
Mart 2012 |
8,22 |
10,79 |
10 YILI DOLDURAN KİRACININ GEREKSİZ ÇIKARTILMASIYLA İLGİLİ YASA MADDELERİ
“6098 sayılı Yeni Borçlar Kanunu
Madde-347: Konut ve çatılı işyeri kiralarında kiracı, belirli süreli sözleşmelerin süresinin bitiminden en az 15 gün önce bildirimde bulunmadıkça, sözleşme aynı koşullarda bir yıl için uzatılmış sayılır. Kiraya veren, sözleşme süresinin bitimine dayanarak sözleşmeyi sona erdiremez. Ancak 10 yıllık uzama süresi sonunda kiraya veren, bu süreyi izleyen her uzama yılının bitiminden en az üç ay önce bildirimde bulunmak koşuluyla, herhangi bir sebep göstermeksizin sözleşmeye son verebilir. Belirsiz süreli kira sözleşmelerinde, kiracı her zaman, kiraya veren ise kiranın başlangıcından 10 yıl geçtikten sonra, genel hükümlere göre, fesih bildirimiyle sözleşmeye son verebilir.”
“Geçici Madde-2: Türk Borçlar Kanunu’nun 347. maddesinin birinci fıkrasının son cümlesinde öngörülen kira sözleşmelerinden, 10 yıllık uzatma süresi dolmamış olmakla birlikte geri kalan süre 5 yıldan daha kısa olanlar hakkında, yürürlüğe girdiği 01.07.2012 tarihinden itibaren beş yıl; 10 yıllık uzama süresi dolmuş olanlar hakkında da yürürlüğe girdiği 01.07.2012 tarihinden itibaren iki yıl sonra uygulanır.”