ANONİM ŞİRKETİN KENDİ PAYLARINI İKTİSAP ETMESİ

ANONİM ŞİRKETİN  KENDİ   PAYLARINI   İKTİSAP   ETMESİ

 Yazar:Kıral Aydın Aksoy YMM

01.07.2012 Tarihinde yürürlüğe giren yeni Ticaret Kanunu’nun 379.maddesinin 1 fıkrasına  göre, bir  şirket  kendi paylarını ,esas  veya çıkarılmış sermayesinin ancak %10’na kadar olan kısmını iktisap edebilmektedir.

TTK 379 maddesinin 2.fıkrasına göre, göre hisse senedi geri alım işlemleri yönetim kurulu tarafından yürütülür. Yönetim kurulu  ,  genel  kurul tarafından azami beş yıllığına hisse senedi geri alımı konusunda yetkilendirilir. Yönetim kuruluna verilen  yetkide ; geri alınabilecek hisselerin nominal değerleri ile söz konusu hisselere ödenebilecek alt ve üst limitlerin de belirtilmesi gerekmektedir.

TTK ‘ nın 379.maddesinin 3.fıkrasında;iktisap edilecek payların bedelleri düşüldükten sonra kalan şirket net aktifi, en az esas veya çıkarılmış sermaye ile kanun ve esas sözleşme uyarınca dağıtılmasına izin verilmeyen yedek akçelerin toplamı kadar olmalıdır; denilmektedir.

TTK ‘NIN 380.maddesinde şirketin , paylarını iktisap etmek amacıyla üçüncü kişilere avans, ödünç veya teminat vermesi yasaklanmıştır.

TTK ‘nun 381 . maddesinde ; bir şirket yakın ve ciddi bir kayıptan kaçınmak için gerekli olduğu takdirde kendi paylarını  genel  kurulu  kararı olmadan da iktisap edebilir; denilmektedir.

TTK’nun 382. Maddesinde 379.madde hükümleri ile bağlı olmaksızın; şirketin kendi paylarını iktisap etmesinin istisnaları düzenlenmiştir Bu istisnai haller; payların sermayenin azaltılması kararına dayanılarak devralınması  ,bir kanuni satın alma yükümü nedeniyle payların şirkete geçmesi, ,payların bir şirket alacağının ödenmesi için cebri icradan devralınması ,külli  halefiyet  kuralının gereğiyse(bir mal varlığının hak ve borçları ile tüm olarak bir kişiden diğerine geçmesi),şirket menkul kıymetler şirketiyse  kendi paylarını iktisap edebilir.

TTK ‘nun 383.Maddesinin 1.fıkrasına  göre ,bir şirket bedellerinin tamamı ödenmiş olmak şartıyla, kendi paylarını ivazsız iktisap edebilir .Birinci fıkra hükmü, Yavru şirket ,ana şirketin  paylarını ivazsız iktisap ettiği takdirde de kıyas yoluyla uygulanır.

TTK’nun 384 .Maddesine göre kanunun,382.maddesindeki,-Külli  halefiyet  kuralının gereğiyse ve Bedellerinin tümü ödenmiş olmak şartıyla ve cebri icradan ,bir şirket  alacağının tahsil amacına yönelikse ve 383.madde hükümlerine göre, iktisap edilen paylar şirket için herhangi bir kayba yol açmadan devirleri mümkün olur olmaz ve her halde iktisaplarından itibaren üç yıl içinde elden çıkarılırlar ;meğerki şirketin ve yavru şirketin sahip oldukları bu payların toplamı şirketin esas ve çıkarılmış sermayesini yüzde onunu aşmasın.

Elden çıkarma zorunluluğu tüm iktisaplar için  geçerli olmayıp; sadece külli  halefiyet  , cebri icradan bir şirket alacağının tahsili ve ivazsız olarak iktisap edilen paylar için söz konusu ,o da esas veya çıkarılmış sermayenin yüzde onunu aşması durumunda geçerlidir. Çünkü bu payların iktisabı ihtiyaçlardan değil , zorunluluktan kaynaklanmaktadır .Zorunluluğun etkisi ortadan kalkınca bu paylar elden çıkarılmalıdır.

TTK ’nu Md.385.göre, 379 ila 381. Maddelere aykırı bir şekilde iktisap edilen veya rehin olarak alınan paylar, iktisapları veya rehin olarak kabulleri tarihinden itibaren en geç altı ay içinde elden çıkarılır ya da üzerlerindeki rehin kaldırılır.

TTK’nu Md.386 göre,384 ve 385.maddeler uyarınca elden çıkarılamayan paylar, sermayenin azaltılması yoluyla hemen yok edilir.

TTK.Md.387 Şirketin  kendi paylarını iktisap edebileceğine ilişkin diğer kanunlardaki hükümler saklıdır.

TTK’388. Maddesine göre   Anonim Şirketin kendi paylarını taahhüt etmesi  yasaktır. Bu hükme aykırı hareket edilmesi halinde kurucular veya yönetim kurulu üyeleri payları taahhüt etmiş sayılacak ve pay bedellerinden sorumlu olacaklardır.

İşletmenin geri aldığı hisse senetleri,  öz kaynaktan  mahsup  edilir   . İşletmenin geri almış olduğu hisse senetlerinin alışından, satışından, ihracından ya da iptalinden dolayın ortaya çıkan kazanç veya kayıp hiçbir surette gelir tablosuna yansıtılmaz. Alınan ya da ödenen tutarlar doğrudan öz kaynak içerisinde muhasebeleştirilmelidir.

TTK ’nun  520. Maddesi gereği şirketin ,  almış olduğu kendi payları için alım değerlerini karşılayan  tutarda yedek akçe ayırması gerekmektedir. Bu yedek akçeler ,  söz konusu paylar devredildikleri veya yok edildikleri takdirde ,alım değerlerini karşılayan tutarda çözülebilirler. Yedekler dağıtılmamış karlardan yani geçmiş yıllar karlarından ayrılmaktadır   .Ancak işletmenin geçmiş yıl karı yoksa bu durumda geri alınan paylar için yedek akçe ayrılmayacaktır.