Limited ve Anonim Şirketlerin Ortaklarının ve Kanuni Temsilcilerinin 6183 Sayılı Kanun Kapsamındaki Sorumlulukları

         LİMİTED VE ANONİM ŞİRKETLERİN ORTAKLARININ VE KANUNİ TEMSİLCİLERİNİN

6183 SAYILI KANUN KAPSAMINDAKİ SORUMLULUKLARI

Yazar :  YMM Aydın AKSOY

11.09.2013tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan A Seri:5 Sıra No’lu Tahsilat Genel Tebliği ile A Seri:1 Sıra No’lu Tahsilat Genel Tebliğinde; 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun( A.A.T.U.H.K ) kapsamında Limited ve Anonim Şirketlerin  sorumluluğunu düzenleyen Madde:35 ile Mükerrer Madde:35 nin 6102 Sayılı yeni TTK göre nasıl uygulanacağını düzenleyen değişiklikler yapılmıştır.

LİMİTED ŞİRKETLER:

Ortakların amme borçlarından doğan sorumluluğu:

6183 Sayılı Kanunun 35.Maddesi:

 -Limited şirket ortakları,şirketten tamamen veya kısmen tahsil edilemeyen veya tahsil edilemiyeceği anlaşılan amme alacağından sermaye hisseleri oranında doğrudan doğruya sorumlu olurlar ve bu Kanun hükümleri gereğince takibe tabi tutulurlar.(Sermaye payları sorumlulukta dikkate alınamaz.)

-Ortağın şirketteki sermaye payını devretmesi halinde,payı devreden ve devralan şahıslar devir öncesine ait amme alacaklarının ödenmesinden birinci fıkra hükmüne göre müteselsilen sorumlu tutulur.

-Amme alacağının doğduğu ve ödenmesi gerektiği zamanlarda pay sahiplerinin farklı şahıslar olmaları halinde bu şahıslar,amme alacağının ödenmesinden birinci fıkra hükmüne göre müteselsilen sorumlu tutulur.

Limited şirketlerde ortaklık paylarının devri:

6102 Sayılı TTK’nun 595.Maddesi:

-Esas sermaye payının devri ve devir borcunu doğuran işlemler yazılı şekilde yapılır ve tarafların imzaları noterce onanır.

-Şirket sözleşmesinde aksi öngörülmemişse,esas sermaye payının devri için,ortaklar genel kurulunun onayı şarttır.Devir bu onayla geçerli olur.

-Şirket sözleşmesinde başka türlü düzenlenmemişse,ortaklar genel kurulu sebeb göstermeksizin onayı reddedebilir..

-Şirket sözleşmesiyle sermaye payının devri yasaklanabilir.

-Başvurudan itibaren üç ay içinde genel kurul reddedmediği takdirde onayı vermiş sayılır.

5 Seri No’luTahsilat Genel Tebliğinde,tescil ve ilan yoluna gidilmeyen ortaklık payı devirlerinde,ortaklık payının devredildiği tarih olarak noter tastikli devir sözleşmesi tarihinin esas alınacağı,diğer taraftan ortaklık payının noter tastikli devir sözleşmesi ile devredilmesine rağmen devrin genel kurul tarafından reddedilmesi halinde,ortaklık payının devredilmemiş sayılacağı ve ortağın ortaklık sıfatının devam ettiğini kabul edileceği açıklanmıştır.

Bu nedenle bir ortaklık payı devri söz konusu olduğunda 35.madde uyarınca yasal takibe maruz kalacak ortağın tespitinde,şirketin Türkiye Ticaret Sicil Gazetesinde ilan edilen ana sözleşmesine,bu ana sözleşmede yapılan değişikliklere,pay devrinin tescil ve ilan edilmemiş olduğu hallerde ise 6102 sayılı kanunun 594 üncü maddesine göre tutulan pay defterinde ya da devrin genel kurul tarafından onaylanmış veya onaylanmış sayılması halinde,noter tastikli devir sözleşmesinde yer alan tarihlere bakılacaktır.

Dolayısıyla bir Limited Şirketteki ortaklık payını, devir suretiyle sonlandırmak isteyen ortağın,daha sonradan doğan amme borçlarından sorumlu olmadığını iddia edebilmesi için pay devrini TTK’nın 595.maddesinde belirtilen ve yukarıda belirtilen şekil şartlarına uygun yapılması gerekmektedir.

6183 Sayılı Kanunun 35.inci maddesi çerçevesinde sorumluluğu bulunan ortaklarının tespitinde amme alacağının  doğduğu ve ödenmesi gerekiği tarihte yürürlükte bulunan ilgili Kanun hükümleri dikkate alınacaktır.Aynı şekilde ortaklık payının devri ile ilgili olarak da payın devredildiği tarihte yürürlülükte olan Kanun hükümleri uygulanacaktır.

Kanuni temsilcilerin  amme borçlarından doğan sorumluluğu:

6183 sayılı Kanunun Mükerrer 35.ci Maddesi:

-Tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan teşekküllerin mal varlığından tamamen veya kısmen tahsil edilemeyen veya tahsil edilemiyeceği anlaşılan amme alacakları,kanuni temsilcilerin ve tüzel kişiliği olmayan teşekkülü idare edenlerin şahsi mal varlıklarından bu Kanun hükümlerine göre tahsil edilir.Bu madde hükmü,yabancı şahıs veya kurumların Türkiye’deki mümessilleri hakkında da uygulanır.

-Amme alacağının doğduğu ve ödenmesi gerektiği zamanlarda kanuni temsilci veya teşekkülü idare edenlerin farklı şahıslar olmaları halinde bu şahıslar,amme alacağının ödenmesinden müteselsilen sorumlu tutulur.

6102 Sayılı TTK’ nun 623.üncü Maddesi:

-Şirketin yönetimi ve temsili şirket sözleşmesi ile düzenlenir.Şirketin sözleşmesi ile yönetimi ve temsili,müdür sıfatını taşıyan bir veya birden fazla ortağa veya tüm ortaklara ya da üçünçü kişilere verilebilir.En azından bir ortağın,şirketi yönetim hakkının ve temsil yetkisinin buluması gerekir.

-Şirketin müdürlerinden biri bir tüzel kişi olduğu takirde,bu kişi bu görevi tüzel kişi adına yerine getirecek bir gerçek kişiyi belirler.

 -Müdürler,kanunla veya şirket sözleşmesi ile genel kurula bırakılmamış bulunan yönetime ilişkin tüm konularda karar almaya ve bu kararları yürütmeye yetkilidirler.

6102 sayılı TTK’na göre, limited şirketin kanuni temsilcisi,şirket sözleşmesi ile tayin edilmiş müdür sıfatını taşıyan bir veya birden fazla ortak veya tüm ortaklar ya da üçüncü kişiler olabilecektir.

Ancak üçüncü kişilere şirketin yönetim ve temsilinin verilebilmesi için ortaklardan en az birinin şirketi yönetim hakkının  ve temsil yetkisinin bulunması gerekmektedir.

Bu durumda getirilen kısıtlamanın, 6183 Sayılı Kanunun 35.nci maddesi uyarınca yapılacak takiplerde dikkate alınması gerekmektedir.

Sonuç olarak,limited şirketlerin müdür,yönetici ve temsilci sıfatı taşımayan ortakları hakkında 6183 sayılı Kanun uyarınca yapılacak takip;35.inci madde hükümlerine göre sermaye hisseleri oranında,kanuni temsilciler hakkındaki takip ise aynı kanunun mükerrer 35.inci maddesine göre amme alacağının tamamından,müşterek ve müteselsil sorumluluk esasına göre olacaktır.

Amme alacağının ödenmesinden müşterek ve müteselsil sorumluluğu bulunan kanuni temsilcilerin tespitinde amme alacağının doğduğu ve ödenmesi gerektiği tarihte yürürlükte bulunan ilgili Kanun hükümleri dikkate alınacaktır.

ANONİM ŞİRKETLER:

Ortakların amme borçlarından doğan sorumluluğu:

TTK nunun 329 maddesindeki Anonim Şirket tanımı ;

-Anonim şirket,sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan,borçlarından dolayı yalnız malvarlığı ile sorumlu bulunan şirkettir.

-Pay sahipleri,sadece taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile ve şirkete karşı sorumludur.

Yönetim kurulu üyeleri ve kanuni temsilcilerin amme borçlarından doğan sorumlulukları:

TTK nun 365.inci maddesinde istisna hükümler saklı olmak kaydıyla  Anonim şirketin yönetim kurulu tarafından yönetilip temsil olunacağı belirtilmiştir.A.Ş lerde ortaklar açısından taahhüt edilen sermaye payı ile sınırlandırılmış olan sorumluluk,6183 sayılı Kanunun mükerrer 35.inci maddesi uyarınca yönetim kurulu ve kanuni temsilciler açısından şirket borcunun tamamını kapsayacak şekilde müşterek müteselsil sorumluluk esasına göre belirlenmiştir.

Diğer taraftan,6102 sayılı Türk TicaretKanunu yönetim hakkı ile temsil yetkisini birbirinden ayırarak 367nci maddesinde yönetimin devri konusunu düzenlemiş,370 inci maddesinde ise şirketin temsil yetkisi”Esas sözleşmede aksi öngörülmemiş  veya yönetim kurulu tek kişiden oluşmuyorsa temsil yetkisi çift imza ile kullanılmak üzere yönetim kuruluna aittir.Yönetim kurulu,temsil yetkisini bir veya daha fazla murahhas üyeye veya müdür olarak üçünçü kişilere devredilebilir.En az bir yönetim kurulu üyesinin temsil yetkisini haiz olması şarttır” şeklinde düzenlenmiştir.

6102 sayılı Kanunun 370 inci madde hükmü,aksi kararlaştırılmamışsa temsil yetkisini çift imza kullanmak  suretiyle yönetim kuruluna,yönetim kurulunun da temsil yetkisini;yönetim kurulu üyelerinden en az bir veya daha fazla murahhas üyeye  veya müdür olarak üçüncü kişilere devredebileceğine ilişkindir.

 Yönetim kurulunun, temsil yetkisini müdür olarak üçüncü kişilere devredebilmesi için en az bir yönetim kurulu üyesinin de temsil yetkisinin bulunması şarttır. Ayrıca, 6102 sayılı Kanunun 359 uncu maddesi gereğince anonim şirketin yönetim kurulunun; esas sözleşme ile atanmış veya genel kurul tarafından seçilmiş bir veya daha fazla kişiden oluşması gerektiği hükme bağlandığından, anonim şirketin yönetim kurulunun tek kişiden oluşması halinde, şirketin temsilinde her hal ve takdirde bu kişinin bulunması gerektiği tabiidir.

Buna göre, 6183 sayılı Kanunun mükerrer 35 inci maddesi uygulamasında kanuni temsilci;  6102 sayılı Kanuna göre şirket esas sözleşmesi ile atanmış veya genel kurul tarafından seçilmiş yönetim kurulu  üyeleri veya yönetim kurulu üyelerinden en az birinin bulunması koşuluyla yönetim kurulu tarafından müdür olarak atanmış üçüncü kişiler, olacaktır.

Burada dikkat edilmesi gereken önemli bir husus da her iki kanun uygulamasında da temsil yetkisi verilen kişi ya da kişilerden birinin mutlak surette yönetim kurulu üyelerinden birisi olmasıdır."

"6102 sayılı Türk Ticaret Kanununa ilişkin yukarıda yer verilen açıklamalar dikkate alındığında anonim şirketlerde kanuni temsilcilerin tespitinde de aynı esaslar dikkate alınacak olup 6102 sayılı Kanunun yönetim kuruluna verdiği yetki çerçevesinde temsil yetkisinin devredilip devredilmediği konusu da araştırılacaktır."

 6102 sayılı Kanunun 370 ve müteakip maddelerine göre temsil yetkisi murahhas azalara veya müdür olarak üçüncü kişilere bırakılmamış ise yönetim kurulu üyeleri kanuni temsilci sıfatını taşımaktadır.

Buna göre, amme alacağının anonim şirket şeklinde örgütlenmiş tüzel kişiliğin mal varlığından kısmen veya tamamen tahsil edilememesi veya tahsil edilemeyeceğinin anlaşılması halinde tüzel kişiliğin kanuni temsilcisi konumundaki yönetim kurulu üyelerinin şahsi malvarlıklarından takip ve tahsili cihetine gidilmeden önce, şirket esas sözleşmesinin ve ticaret sicili kayıtlarının tetkik olunması, temsil salahiyetinin aynı zamanda yönetim kurulu üyesi olan murahhas bir veya birkaç üyeye veya müdür olarak üçüncü kişilere bırakılmış olup olmadığının tespit edilmesi gerekmektedir.

Yapılacak tespit sonucunda; şirketi temsil salahiyetinin murahhas üye veya üyeler ile müdür olarak üçüncü kişilere bırakıldığının anlaşılması halinde amme alacağının bunlardan takip ve tahsiline gidilmesi, bu durumda diğer yönetim kurulu üyeleri hakkında işlem yapılmaması icap etmektedir.

Şirket esas sözleşmesinde bu şekilde bir görevlendirmeye ilişkin herhangi bir kayıt bulunmaması halinde, 6102 sayılı Kanunun 365 inci maddesi hükmü göz önüne alınacak, yönetimde bulunan tüm üyelerin müşterek ve müteselsil sorumlulukları dikkate alınarak haklarında 6183 sayılı Kanunun mükerrer 35 inci maddesi uyarınca işlem yapılacaktır.

Diğer taraftan, 6102 sayılı Kanun 1/7/2012 tarihinde yürürlüğe girmiş olup amme alacağının ödenmesinden müşterek ve müteselsil sorumluluğu bulunan kanuni temsilcilerin tespitinde amme alacağının doğduğu ve ödenmesi gerektiği tarihte yürürlükte bulunan ilgili Kanun hükümleri dikkate alınacaktır."

.